حاشیة الوافی (کتاب)«حاشیة الوافی»، تالیفات علامه محمدباقر وحید بهبهانی است، به شرح و بررسی برخی از ابواب فقه شیعه پرداخته است. ۱ - معرفی اجمالاین کتاب شرح مباحث فقهی مندرج در کتاب وافی ، تالیف ملامحسن فیض کاشانی است که توسط مؤسسه علامه وحید بهبهانی که وظیفه احیاء، گردآوری و تحقیق در مورد آثار علمی ایشان را بر عهده دارد، مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفته است. ۲ - ساختار کتابدر این کتاب ابتدا عبارات مربوط به متن کتاب وافی درج شده، سپس شرح آن ارایه شده است. بیشتر مباحث کتاب مربوط به ابواب فقهی عبادات است و کلیاتی از اصول و قواعد فقه امامیه نیز در آن ذکر شده است. ۳ - گزارش محتوادر ابتدای کتاب مختصری درباره روش استدلالی علامه محمدباقر وحید بهبهانی و نجات دادن اصول فقه از انحراف به واسطه نقد جدی وی بر اخباریان و وارد کردن عقل و دلایل عقلی و پر رنگ کردن استنباط عقلی در اصول فقه شیعه و نوآوری‌های ایشان در این زمینه بحث شده و گوشه‌هایی از حیات علمی و آثار فقهی و اصولی وی معرفی و گزارش گردیده است. آنگاه به صورت اجمالی در مورد مقام علمی ملامحسن فیض کاشانی و آثار علمی و روش او در تحقیق مسایل دینی مباحثی مطرح شده و خصوصیات کتاب فقهی وی به نام وافی که شرح آن در این نوشتار آمده، بیان گردیده است. [۱]
حاشیة الوافی، محمدباقر وحید بهبهانی، ج۱، ص۷.
۳.۱ - مباحث اصلی کتابدر ادامه، مباحث اصلی کتاب مطرح شده و مبحث ولایت اهل بیت پس از پیامبر اسلام و مرجعیت علمی و حجیت قول، عمل و تقریر آنان اثبات گردیده است. آنگاه مکلف بودن کفار ، به فروع دین و مشروعیت اجتهاد و تقلید در عصر غیببت امام معصوم مورد بحث قرار گرفته و پس از آن مباحث فقهی کتاب از باب طهارت و نجاست آغاز می‌شود. در بحث طهارت نویسنده، ابتدا احکام آب‌ها؛ مانند آب کر ، آب چاه ، آب باران و آب حمام را بیان کرده و پس از آن احکام سور ( نیم خورده آب حیوانات ) و مقدار خارج کردن آب از چاهی که نجاست به آن رسیده است، را بررسی می‌کند. بیان آداب تخلی ؛ مانند حرمت استقبال و استدبار قبله ، حکم تطهیر مجرای بول و غائط و استحباب استبراء از دیگر مباحث مربوط به طهارت است که بیان شده است. در قسمت بعدی کتاب احکام و فروع فقهی مربوط به نجاسات ؛ مانند حکم سرایت کردن نجاست از شیء نجس به شیء پاک، تطهیر منی از لباس ، حکم عرق جنب و حائض ، حکم تطهیر خون و لمس کردن حیونات بیان شده و پس از آن احکام مطهرات ؛ مانند زمین و آفتاب ذکر شده است. ابواب وضو و کیفیت ساختن آن به ویژه کیفیت مسح سر و پاها، احکام وضوی جبیره‌ای ، ابواب مربوط به انواع غسل و کیفیت انجام آن، کیفیت انجام تیمم و مستحبات و واجبات و مکروهات مربوط به غسل‌ها از مباحث پایانی مبحث طهارت و نجاست می‌باشد. ۳.۲ - مباحث فقهی مربوط به نمازدر ادامه مباحث فقهی مربوط به نماز بیان گردیده و مسائلی؛ مانند احکام نماز مسافر و حد ترخص در سفر، احکام نماز در مکه ، مدینه و مشاهد مشرفه ، اوقات نمازهای واجب ، احکام لباس نمازگزار ، احکام مکان نمازگزار ، احکام پوشش نمازگزار ، آداب قبله در نماز ، احکام و آداب مسجد و اقامه نماز در آن، واجبات نماز و حکم کم یا زیاد کردن واجبات و ارکان نماز ، احکام سهو و شک در نماز، احکام نمازهای قضا شده، احکام و کیفیت اجرای نماز جمعه ، احکام و کیفیت اقامه نماز جماعت و برخی دیگر از نمازهای مستحبی و واجب به صورت مشروح مورد و بحث و بررسی فقهی قرار گرفته است. ۳.۳ - خمس و زکاتدر بخش دیگری از کتاب احکام مربوط به خمس و زکات بیان شده و کیفیت مصرف آنها توسط امام معصوم ، در زمان غیبت امام، مستحقین خمس ، زکات و مقدار آنها تبیین گردیده است. موارد وجوب خمس ، زکات و همچنین احکام مربوط به صدقات، هدایا، قرض و وقف نیز به تناسب بحث خمس و زکات در این قسمت از کتاب بیان شده است. ۳.۴ - روزه و اعتکافدر قسمت دیگری از کتاب احکام و فروع فقهی مربوط به روزه و اعتکاف ذکر شده و حکم روزه در سفر ، روزه یوم الشک ، ثبوت رویت هلال رمضان و شعبان ، مبطلات روزه و کفاره روزه بررسی گردیده است. ۳.۵ - معاملاتدر ادامه احکام و فروع فقهی برخی از معاملات بیان شده است که به قرار ذیل است: ابتدا احکام مربوط به خوردن، آشامیدن، مصادیق حلال ، حرام آنها بیان شده و به تناسب بحث مسایل مربوط به صید و ذبح حیوانات ذکر گردیده است. احکام مربوط به طلاق ، ازدواج و فرزندان حاصل از آن؛ مانند حیازت و ولایت بر فرزند از مباحث بعدی کتاب است که نگارنده در این زمینه به احکام عقد نکاح و شرایط صحت و بطلان این عقد نیز اشاراتی کرده است. ۳.۶ - احکام شیردادناحکام شیردادن به فرزند توسط زن و حقوقی که زنان در ازدواج آنها را صاحب می‌شوند، از دیگر مباحث مطرح شده در این قسمت از کتاب است. ۳.۷ - تجهیز میتابواب فقهی مربوط به تجهیز میت ؛ مانند غسل میت ، تشییع او و سایر احکام میت از مباحث پایانی کتاب است. روش نویسنده و شارح در تبیین مباحث فقهی بیشتر جنبه روایی و قرآنی دارد و در عین حال از ادله عقلی نیز کمک گرفته‌اند. ۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب فقهی شیعه
|